Het verhaal van een zandwinning lijkt zo simpel: het zand wordt opgezogen, op een bult gegooid en daarna met vrachtwagens weggebracht. Echter, je hebt zand en zand. Kremer Zand & Grind uit Emmen zuigt het ook op maar een deel verdwijnt de fabriek in en daar wordt er vervolgens een ‘product’ van gemaakt. Het gevolg: vanuit de hele wereld wordt er zand in Emmen besteld.

Chris en Hans Kremer vertellen het verhaal met het allergrootste plezier. Chris is de techneut en Hans de man van de commercie. Chris runt de zandwinning in Sellingerbeetse en Hans de fabriek in Emmen. En die fabriek is eigenlijk het verhaal en tegelijk het geheim van Kremer. Want het verhaal van die fabriek is nog maar vier jaar jong.

'Een crisis dwingt je na te denken'
Dat zit zo. We spreken over de tijd dat het nog volop crisis was. De bouw was ingestort en infrastructuur werd mondjesmaat aangelegd, dus was er amper vraag naar het industriezand van Kremer. Beide broers wisten dat ze op zoek moesten naar iets nieuws. ,,Een crisis is daarom eigenlijk best goed, het dwingt je weer na te denken’’, vinden beiden.

Ze hadden op een gegeven moment een adviseur van het ingenieursbureau Haskoning over de vloer en die constateerde dat het water van de zandafgraving wel heel helder en blauw was. En even later ontdekte hij een soort zand dat heel wit kleurde. Ze gingen ermee aan de slag en het zand bleek uiteindelijk de basis voor een fabriek.

Wit zand
Het witte zand bleek bijzondere eigenschappen te hebben. Chris: ,,Het werkt bindend, het kan absorberen. Het is onderzocht en er zit een mineraal in dat ervoor zorgt dat het zand schoon blijft.’’ Daar konden de gebroeders Kremer wel wat mee. Er meldden zich klanten, vooral drinkwaterbedrijven, en beide broers besloten een fabriek te bouwen.

In die fabriek wordt het zand verhit – alle bacteriën moeten eruit – en gezeefd, waarna de klant elke gewenste samenstelling van het zand kan krijgen. Wil een klant een recept – zo heet het echt – van bijvoorbeeld 80 procent 0,6 mm en 20 procent 0,4 mm, dan krijgt-ie dat.

Sinds die fabriek er staat, sinds 2013, gaat het heel goed met Kremer Zand & Grind. Er is groei en de klanten komen vanuit de hele wereld. Zelfs vanuit ‘zandbaklanden’ in het Midden-Oosten. ,,De zuiverende werking van ons zand spreekt zich rond’’, weet Chris Kremer. ,,Er zijn referenties en het internet doet vervolgens zijn werk.’’

Strenge regels
Nederland is als het om zand en drinkwater gaat, ook een bijzonder land, meldt Hans Kremer. Er is in Europa een NEN-norm voor zand, maar in Nederland is er nog eens een BRL (beoordelingsrichtlijn) op de NEN, legt Hans Kremer uit. ,,We zijn hier strenger en onze certificaten staan dan ook hoger aangeschreven’’, weet hij. ,,Je kunt dan als emir in Koeweit het zand in de buurt kopen, maar hij weet hoe strak onze regels zijn. Dan ga je toch even kijken.’’ De KIWA controleert drinkwaterzand nog eens extra.

Hans Kremer: ,,Je betaalt veel geld voor ons zand. Het is dan ook geen zand meer, maar een product. Het is steriel en het gebeurt dat we het verzegeld transporteren. Prijs is vaak niet eens een item voor de afnemers. Men legt de eisen neer waaraan het zand moet voldoen en pas op het eind wordt gevraagd: wat kost het?’’

Alles draait dus om het witte zand van Sellingerbeetse. Maar hoe komt dat zand daar en is de voorraad eindeloos? Wat Chris Kremer heeft begrepen is dat een voorloper van de Rijn op de Dollard uitkwam en dat die vermoedelijk voor die bijzondere afzetting van zand verantwoordelijk is. De voorraad is eindig en nergens anders is soortgelijk zand gevonden.

Het meeste zand van Sellingerbeetse is gewoon industriezand, zegt Chris Kremer. ,,Dat is zand dat van gedaante verandert als je cement bij doet, je kunt het zand niet terug recyclen’’, klinkt de uitleg.

Geheim
Rondom het bijzondere zand is dus de fabriek gebouwd. Het is geen gewone fabriek. Er mogen geen foto’s gemaakt worden. Het productieproces is geheim. En dat willen de broers graag zo houden. Want ze zijn trots op hun zand, dat ze overal op de wereld uitleveren. Het zand op de trambaan in Amsterdam? Het infillzand in het kunstgras op De Toekomst? Duizenden tonnen voor Libanon en Venzuela. Raad eens waar het allemaal vandaan komt. Chris: ,,Zelfs het Rode Kruis informeerde bij ons voor zand in de vluchtelingenkampen rond Aleppo. Ook daar moet het water zuiver zijn.’’

En ach, er is nog zo veel mooi zand, betoogt Hans Kremer. Alleen, het is soms wel beter om het niet af te graven. ,,Op het Dwingelerveld ligt fantastisch mooi zand’’, weet hij. ,,Heide groeit op schrale en droge grond. Daar laat het zand het water snel door, het moet daarom wel mooi zand zijn. Tsja, op de mooiste plekjes heb je vaak het mooiste zand.’’

* foto: Boudewijn Benting

Download de originele artikelen uit beide kranten: